Chuyên gia đề xuất đánh thuế vàng để công bằng với các kênh đầu tư khác

Liên quan dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), Chính phủ mới đây yêu cầu quy định rõ thu nhập từ hoạt động giao dịch mua bán vàng thuộc đối tượng chịu thuế và giao Bộ Tài chính phối hợp Ngân hàng Nhà nước thống nhất nội dung này trong dự thảo luật.
Đánh thuế kéo giá vàng trong nước xuống gần với thế giới
Trao đổi với phóng viên Dân trí, chuyên gia thuế Nguyễn Ngọc Tú nhận định vàng từ lâu đã là một tài sản đặc biệt. Theo đó, vàng vừa là phương tiện tích lũy truyền thống gắn với tâm lý “của để dành”, vừa trở thành kênh đầu tư khi giá biến động.
Trong vài năm gần đây, khi giá vàng tăng mạnh, chức năng sinh lời của vàng càng được chú ý, kéo theo nhiều giao dịch mang "màu sắc đầu cơ". Chính trong bối cảnh đó, việc nghiên cứu áp thuế thu nhập cá nhân với giao dịch vàng là một bước đi cần thiết để tăng cường sự minh bạch và định hướng thị trường theo hướng ổn định hơn.
Ông Tú đánh giá, thị trường vàng tại Việt Nam sôi động theo thế giới nhưng có “điểm lạ” là không liên thông. “Giá vàng cao trên 20 triệu đồng/lượng so với thế giới. Điều này dẫn đến tình trạng buôn lậu vàng cũng lớn”, ông Tú nói. 
“Nếu không đánh thuế vàng sẽ gây ra tình trạng bất bình đẳng với các kênh đầu tư khác. Đầu tư gì cũng cần nộp thuế, từ bất động sản, chứng khoán…”, ông nêu. Đặc biệt, từ đầu năm, giá vàng đã tăng 50%, việc mua vàng hoàn toàn có lãi nên đánh thuế là cần thiết. “Đánh thuế vàng để công bằng với các kênh đầu tư khác, đồng thời kéo giá vàng trong nước xuống gần với thế giới”, ông đưa ra ý kiến.
Vàng miếng SJC được một ngân hàng tại Hà Nội bày bán (Ảnh: Thành Đông).
Ông Tú cho rằng Bộ Tài chính cần nghiên cứu rõ việc đánh thuế là thu trên giá mua giá bán hay trên doanh thu chuyển nhượng. Cá nhân ông Tú đề xuất thu thuế trên giá chuyển nhượng, mức từ 1-2%. “Đề nghị Bộ tài chính sớm trình chính phủ ban hành Nghị định và áp dụng ngay trong năm nay, không thể chờ năm sau khi Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) mới thu sẽ chậm trễ”, vị này nói. 
Phải có “sân chơi” công khai và minh bạch
Ông Đinh Đức Quang, Giám đốc Khối Kinh doanh Tiền tệ, Ngân hàng UOB Việt Nam, cho rằng nếu muốn áp thuế đối với giao dịch vàng thì trước hết phải có “sân chơi” công khai và minh bạch. Tương tự như thị trường chứng khoán, khi có sàn giao dịch, có tài khoản, có công ty chứng khoán tham gia và có sự kiểm soát dòng tiền mua - bán thì Nhà nước mới có thể thu thuế.
Trong khi đó, hoạt động đầu tư vàng ở Việt Nam đã tồn tại hàng trăm năm, nhưng đến nay vẫn chưa có một sàn giao dịch chính thức. Các giao dịch hiện nay chủ yếu do cá nhân thực hiện trực tiếp tại các tiệm vàng tư nhân, dẫn đến việc không thể thống kê được lượng vàng nắm giữ trong dân.
Theo ông Quang, để có thể thu thuế đối với hoạt động mua bán tài sản, trước tiên cơ quan quản lý cần xây dựng khung pháp lý và cơ sở hạ tầng phù hợp. Quá trình này sẽ phải thực hiện từng bước. Bên cạnh đó, cần phân định rõ ràng giữa việc đầu tư vàng để tích trữ và hoạt động đầu cơ mua bán nhằm kiếm lời. Khi nào có khung pháp lý rạch ròi thì mới có thể thu thuế đối với hoạt động đầu cơ.
Cơ quan quản lý cũng sẽ phải làm nhiều việc để phân loại hoạt động đầu tư và đầu cơ vàng. Giống như với bất động sản, nếu người mua chứng minh được là căn nhà duy nhất thì khi bán sẽ không phải nộp thuế thu nhập cá nhân. 
Ông Quang cho biết, "sân chơi” này cần được Nhà nước kiểm soát và thiết lập theo từng bước. Dù là bất kỳ kênh đầu tư nào, nhà đầu tư cũng đều kỳ vọng vào lợi tức. Nếu có một sân chơi công bằng, minh bạch thì câu chuyện đóng thuế sẽ không phải là vấn đề lớn.
Mặt hàng vàng trang sức được doanh nghiệp bày bán (Ảnh: Hải Long).
Ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn thuế Trọng Tín, cho rằng hiện nay khó đánh thuế trên chênh lệch giá mua bán vì nhiều người đã mua vàng tích trữ từ nhiều năm trước, khi đó việc quản lý hoá đơn, chứng từ chưa được thực hiện đồng bộ nên không có cơ sở để xác định chính xác giá mua.
“Không nên đánh thuế thu nhập cá nhân dựa trên chênh lệch giá mua - bán vàng mà chỉ nên tính trên giá bán ra, với mức thuế là 1,5% (trong đó, thuế giá trị gia tăng là 1% và thuế thu nhập cá nhân là 0,5%)”, ông Được kiến nghị.
Ông Được đề xuất đánh thuế giá trị gia tăng (VAT) đối với vàng miếng. Trước nay, vàng trang sức và vàng mỹ nghệ thường được pha trộn với kim loại khác và chế tác thành sản phẩm hoàn chỉnh, do đó được xem là hàng hóa. Với loại vàng này, khi giao dịch sẽ phải chịu thuế giá trị gia tăng, thuế xuất khẩu và nếu thuộc doanh nghiệp kinh doanh thì còn chịu thêm thuế thu nhập doanh nghiệp.
“Vàng miếng được coi là một loại hàng hóa thì cần xem xét sửa đổi luật để áp dụng thuế giá trị gia tăng 10% đối với hoạt động nhập khẩu và bán vàng miếng của doanh nghiệp kinh doanh vàng cho đồng bộ với vàng trang sức, mỹ nghệ”, ông nói.